مقدمه و اهمیت موضوع
فن دستگاه دواری است که کار انتقال و به حرکت در آوردن سیال هوا را بر عهده دارد. فن، موتور محرکه سیال است و باید سیال هوا را در سیستم به حرکت درآورد. بنابراین کارکرد صحیح آن جهت دستیابی به اهداف تهویه حائز اهمیت است. توزیع درست وزن در پروانه فن باعث میشود فن با حداقل لرزش کار کند. اگر در سطح پروانه وزن درست توزیع نشود یعنی یک طرف پروانه نسبت به طرف های دیگر سنگین تر یا سبک تر باشد در زمان چرخش پروانه حرکت لنگری همراه با ارتعاش پدید میآید. ارتعاش موجب آسیب به اجزای فن میگردد که باید کنترل گردد.
چرا نابالانسی رخ میدهد؟
همانطور که پیشتر گفته شد توزیع وزن در سطح پروانه باید نرمال باشد پس یکی از علل نابالانسی که به توزیع وزن مربوط میشود مربوط به زمان ساخت است. برش دقیق ورق های کف، رویه و بالک پروانه، صاف بودن، عدم وجود تاب در ورق کفی پروانه، ضخامت، ابعاد و وزن یکسان تمام بالک ها، مقدار و طول خط جوش در اتصال صفحات پروانه به هم، اتصال درست و مرکز به مرکز نافی به پروانه از مواردی هستند که سازنده باید رعایت کند.
پس از ساخت معمولا مقداری نابالانسی وجود دارد که باید قبل از ارسال و اتصال به سیستم تهویه، بالانس روی آن انجام شود.
در طول زمان کارکرد فن نیز ممکن است نابالانسی پدید آید. برخورد یک جسم سخت به پروانه، تابیدگی ورق پروانه به دلیل دمای زیاد هوای مکش شده به فن، تغییر نامتقارن وزن پروانه به دلیل وجود ذرات ساینده و یا چسبنده میتواند موجب نالانسی فن گردد.
عواقب نابالانسی فن
نابالانسی در فن موجب میشود فن همراه با ارتعاش کار کند. کارکرد فن همراه با ارتعاش موجب آسیب به یاطاقان ها، شفت، ضربه گیرها، آسیب به الکتروموتور و در نهایت آسیب به پروانه و فن میگردد. در صورت تداوم و افزایش ارتعاش احتمال کنده شدن بالک پروانه نیز وجود دارد. فن نابالانس جریان کشی را افزایش میدهد. فنی که نابالانس است در نهایت باعث خرابی خواهد شد و کارکرد صحیح فن را در مکش یا دهش هوا را مختل میکند.
چاره کار چیست؟
دقت در زمان طراحی و ساخت فن:
طراحی فن باید با توجه به شرایط محیطی که قرار است فن در آنجا کار کند، صورت گیرد. سپس ورق ها از نظر جنس و ضخامت به درستی انتخاب گردد و به طور دقیق برش شوند. نافی به درستی ریخته گری شده و مرکز به مرکز بسته شود. خط جوش ها به صورت مناسبی انجام شود و پس از ساخت، بالانس استاتیک و دینامیک روی پروانه انجام گردد. لرزه گیر های مناسبی در شاسی فن بکار برده شود. شفت به درستی انتخاب و تراش شود، یاطاقان ها به درستی انتخاب و نصب گردند، همچنین پولی ها، کوپلینگ ها و الکتروموتور باید به شکل اصولی نصب گردند.
نصب صحیح فن:
فن باید در محل مناسب روی فونداسیون محکم شود. کانال متصل به فن باید مستقیم باشد تا هوا به صورت توربولانت وارد فن نشود. ورود هوای توربولانت به فن باعث وارد آمدن ضربه به کفی پروانه میگردد که پس از مدتی ممکن است باعث تابیدگی شده و از بالانس خارج شود.
ممانعت از ورود ذرات به داخل فن:
در صورتی که فن ذرات ساینده یا چسبنده یا پرز و حتی هوای اسیدی یا روغنی را مکش میکند، نصب تصفیه کننده قبل از فن کارساز است تا ذرات را قبل از ورود به فن به دام بیاندازد و از ورود به داخل آن و چسبیدن به پروانه ممانعت کند. چسبیدن ذرات به پروانه با توجه به اینکه به صورت یکنواخت اتفاق نمیافتد، باعث میشود پروانه از تعادل وزنی خود خارج شود. مواد خورنده نیز ممکن است در صورت انتخاب نادرست جنس فن، باعث خوردگی و در نتیجه سبک شدن پروانه گردد که باعث میشود پروانه از تعادل خارج شود. به همین دلیل است که در چنین شرایطی میگوییم فن باید بعد از تصفیه کننده نصب گردد.
نگهداری و تعمیرات (نت) صحیح:
نگهداری صحیح فن باعث میشود فن در شرایط نرمال کار کند. گریس کاری یاطاقان ها، ریگلاژ کردن الکتروموتور، تنظیم تسمه، بازرسی پولی، بازرسی لرزه گیرها، تعمیرات به موقع در صورت خرابی، هر کدام از آن ها باعث افزایش عمر مفید و جلوگیری از ارتعاش بیشتر میگردد.
وجود هر خرابی علتی دارد که باید آن را شناسایی و به موقع تعمیر کرد. در صورتی که موارد ذکر شده رعایت گردد یک فن سالیان سال بدون مشکل کار خواهد کرد.
اگر فنی به هر دلیلی از بالانس خارج شد باید سریعا بالانس گردد. بالانس فن باعث میشود عمر مفید یاطاقانها و دیگر قطعات فن افزایش یابد و خرابی کمتر شود.
بالانس کردن در واقع کنترل ارتعاشات فن است.
در بالانس کردن با تعیین محلی از پروانه که نسبت به دیگر جاهای آن سبک است و با افزودن وزنه تعادلی به آن قسمت یا قسمتی که تعادل حفظ میگردد، پروانه بالانس میشود.
انواع بالانس فن
بالانس استاتیک:
بالانس استاتیک، پروانه بدون اتصال به الکتروموتور به صورت استاتیک با چرخاندن دستی یا گذاشتن روی شفت محل سنگینی پروانه مشخص میگردد به این صورت که نقطه ای از پروانه که سنگین تر است در سمت پایین محور y قرار میگیرد با افزون وزنه تعادلی به محل بالای محور y تعادل حفظ میگردد. با قرار دادن بر روی یک شفت نیز در صورت وجود نابالانسی، پروانه حرکت میکند. بهتر است بالانس استاتیک قبل از بالانس دینامیک انجام شود.
بالانس دینامیک:
بالانس دینامیک به صورت دستگاهی انجام میشود. در این روش پروانه به الکتروموتور فن یا دستگاه بالانس ثابت وصل بوده و در حال چرخش ارتعاشات آن پایش میشود با ورود پارامترهایی مانند دور فن و مشخصات ابعادی پروانه به دستگاه تست بالانس، مقدار ارتعاش مشخص میگردد. مقدار ارتعاش بیانگر میزان نالانسی است با سنجش ارتعاش، دستگاه بالانس محل افزودن وزنه تعادلی را پردازش و مشخص میکند. در این روش ابتدا وزنه آزمایشی به محل مشخص شده روی پروانه وصل میشود سپس مجدد ارتعاش و لرزش آن پایش میگردد در صورت اطمینان وزنه اصلی نصب میشود. در بالانس دینامیک ممکن است به چند وزنه تعادلی نیاز باشد. وزنه تعادلی نیز ممکن است در حد چند گرم باشد. بالانس دینامیک به روش های بالانس با دستگاه ثابت و بالانس در محل با دستگاه های پرتابل انجام میشود.
دستگاه بالانس ثابت:
در دستگاه بالانس ثابت با نصب پروانه به دستگاه و راهاندازی آن جهت بالانس دینامیک، ارتعاشات آن اندازه گیری سپس با نصب وزنه تعادلی بالانس انجام میگیرد. در این روش تمام قسمت های پروانه قابل بازرسی است اما نیازمند این است که پروانه از کارخانه به محل بالانس منتقل شود.
بالانس فن در محل:
روش بالانس فن در محل یک روش دستگاهی است که با دستگاه پرتابل به صورت دینامیکی انجام میشود شیوه بالانس کردن آن مشابه بالانس دستگاه ثابت است. با این تفاوت که بالانس، در محل نصب فن و در کارخانه یا شرکت محل تهویه انجام میگیرد.
حسن بالانس فن در محل این است که بالانس در شرایط واقعی کار انجام میگیرد. در این روش میتوان با بازرسی پیش از بالانسف خطاهای مخدوش کننده یا مواردی که در نابالانس شدن فن دخیل بودند را شناسایی و تعمیر کرد. این بازرسی ها شامل بازرسی محل نصب فن، شرایط تهویه ای، بازرسی یاطاقان ها و شفت، محل استقرار الکتروموتور، پولی تسمه و غیره میباشد که موراد متعدد ذکر شده بررسی و اصلاح و سپس بالانس دستگاهی صورت میگیرد. حسن دیگر روش بالانس فن در محل این است نیازی به انتقال پروانه به محل بالانس نیست. در بسیاری از کارخانجات، بیمارستان ها صنایع دارویی، غذایی و آرایشی و بهداشتی امکان خارج کردن فن از سرویس وجود ندارد و وجود فن در کارخانه ضروری است. در برخی شرایط که در صورت خاموش شدن فن ممکن است مشکلات ایمنی پیش بیاید فن رزرو در نظر گرفته می شود تا در صورت خرابی و تعمیرات روی فن اصلی، فن رزرو در سرویس باقی بماند تا فرآیند تولید مختل نشود یا اینکه به صورت نوبتی نگهداری دوره ای روی فن اصلی و رزرو با خیال راحت تر انجام پذیرد و خاموش کردن آن مشکل ساز نباشد. علیرغم اینکه این شرکت ها فن رزرو دارند تمایلی به انتقال فن به کارگاه های بالانس ندارند چرا که در این صورت کارخانه به مدت چند روز تنها با یک فن کار میکند و در صورت خرابی، فرآیند تولید مختل میگردد با ارسال یکی از فن ها به محل بالانس قابلیت اطمینان آن ها پایین میاید. لذا بالانس فن در محل با توجه به اینکه یک روش قابل اطمینان بوده و زمان خاموشی دستگاه را محدود میکند مورد استقبال قرار گرفته است.
خدمات بالانس فن ما در شرکت آریا مهار راشا
ما در شرکت آریا مهار راشا فن های سانتریفیوژ را در محل کارخانه شما بدون نیاز به انتقال و خاموشی طولانی مدت بالانس میکنیم. خدمات بالانس فن در محل ما در کل ایران قابل ارائه هست. از ما دعوت کنید تا به کارخانه شما بیاییم و فن شما را در محل نصب بررسی و آن را بالانس کنیم. ما فن های شما را به بهترین شکل ممکن بالانس میکنیم تا در بالاترین راندمان خود و نرمال ترین حالت ممکن کار کند و به سیستم شما سرویس دهد.