تهویه اتاق‌ عمل بیمارستان

میکروارگانیسم‌ها از منابع مهم عفونت هستند. یکی دیگر از منابع عفونت در اتاق های عمل شوره که در واقع پوسته‌های پوستی است که از قسمت‌های پوست پرسنل که بدون پوشش ریخته می‌شود. این ذرات حامل باکتری هستند که عموماً مسیر جریان هوای اتاق را دنبال می‌کنند. سیستم تهویه اتاق عمل (OR) باید به طور موثر این ذرات را از منطقه استریل داخل اتاق خارج کند.

کارایی یک سیستم تهویه تحت تأثیر عوامل متعددی می‌باشد، مانند موقعیت میز عمل، تیم عمل، لامپ‌های جراحی، نوع لباس پرسنل، تجهیزات جراحی و دفعات باز شدن درب.

کلاس پاکیزگی در اتاق عمل

برای ایجاد یک محیط امن برای انجام عملیات پزشکی برای کارکنان و بیماران، سالن‌های عمل باید از قوانین پاکیزگی دقیق پیروی کنند.

اتاق‌های عمل باید تمام استانداردهای بین‌المللی اتاق تمیز و طبقه‌بندی ISO را برآورده کند. تهویه اتاق تمیز برخی از پیچیده ترین چالش ها را برای تصفیه هوا طلب می‌کند.

اتاق‌های تمیز باید با سطح آلودگی مشخص و نظارت شده مطابقت داشته باشند که توسط تعدادی ذرات در متر مکعب با اندازه ذرات مشخص شده است. یک اتاق عمل به حداقل ISO کلاس 7 نیاز دارد که اجازه می دهد 352000 ذره در هر متر مکعب در محدوده اندازه 0.5 میکرومتر تا 5 میکرومتر باشد. یک اتاق عمل فوق آسپتیک می تواند به ایزو کلاس 5 نیاز داشته باشد که اجازه می دهد 3520 ذره در این محدوده اندازه ذرات وجود داشته باشد. در مقایسه، هوای محیط بیرون در یک محیط شهری معمولی حاوی 35 میلیون ذره است.

استاندارد ASHRAE/ASHE 170-2017 حداقل الزامات طراحی و جانمایی سیستم های تهویه در اتاق‌های عمل که احتمالاً می توانند یک محیط استریل در اطراف محل جراحی حفظ کنند را ارائه می دهد.

الگوی توزیع جریان هوا در اتاق عمل

طبق این استاندارد، جانمایی دریچه‌ها باید به گونه ای باشد که جریان هوا علاوه‌ بر اینکه از بالای سر بیمار و تیم جراحی دمیده می‌شود، باید حداقل تا 12اینچ (305 میلی متر) بالاتر از میز جراحی گسترش یابد.

در اتاق های جراحی باید حداقل در دو طرف دیوارهای جانبی دریچه‌های مکش به فاصله حداقل 8 اینچ (203 میلی‌متر) از کف به منظور خروج گازهای بیهوشی مورد استفاده، نصب گردد.  برای از بین بردن هوای مرده در گوشه های بالای اتاق می‌توان از دریچه مکش در آن قسمت‌ها نیز استفاده کرد.

ضمن اینکه براساس استاندارد ASHRAE/ASHE 170-2017 در اتاق عمل باید فشار مثبت با نرخ تعویض هوا 20 بار در ساعت حفظ گردد.

فشار قابل قبول در اتاق عمل 8-2.5 پاسکال و ترجیحا 8 پاسکال است.

هوای تامین (ورودی) باید یک جهته به سمت پایین با متوسط سرعت تخلیه 25 تا 35 فوت بر دقیقه (0.13تا0.18 متر بر ثانیه) باشد. مشخص شده است که الگوی جریان آرام بهترین انتخاب در تهویه اتاق عمل است.

به دلیل تغییرات در استانداردها، حداقل 15 یا 20 تعویض هوا در ساعت (ACH)  ممکن است مورد نیاز باشد. با این حال، در عمل، اکثر بیمارستان ها با نرخ تعویض هوا 20 تا 25 بار در ساعت کار می کنند و برخی از آن‌ها تا 40 بار در ساعت استفاده می کنند. این نرخ‌ها همگی از 12 بار در ساعت که برای سال‌ها مورد پذیرش بود، افزایش یافته‌اند. در مقایسه، نیاز اتاق‌های بیمار 6 بار در ساعت است.

آسایش حرارتی را می توان با کنترل دما، رطوبت و حرکت هوا به دست آورد. با به حداقل رساندن خطر آلودگی از طریق طرح مناسب فیلتراسیون و توزیع هوا می توان به یک محیط سالم دست یافت.

هوادهی اتاق‌های عمل چندین هدف را انجام می دهد. تنظیم دما و رطوبت اتاق (حرارت زائد تولید شده توسط تیم عملیات و وسایل فنی)، تبادل هوا برای تامین اکسیژن، حذف گازهای بیهوشی و بوها (مقادیر حدود مجاز شغلی) و همچنین از بین بردن میکروب‌ها و ذرات منتشر شده در حین کار.

هواساز مناسب برای اتاق عمل

هوای ورودی اتاق‌های عمل توسط هواساز هایژنیک(آنتی باکتریال) با 3مرحله فیلتراسیون تامین می‌گردد. فیلتر سیمی آلومینیومی جهت به دام‌اندازی ذرات درشت مانند برگ درختان و پر و… ، فیلتر کیسه ای جهت به دام اندازی ذرات با قطر بیش از 1 میکرومتر و فیلتر هپا جهت به دام اندازی ذرات با قطر کمتر از 1 میکرومتر با نرخ فیلتراسیون %99.95 مورد استفاده قرار می‌گیرند. بدنه داخلی هواسازهای مورد استفاده برای اتاق‌های عمل باید از جنس فلز ضد زنگ باشد که به صورت معمول از استیل 304 استفاده می‌شود.

هواسازها علاوه بر فیلتراسیون هوا باید دما و رط وبت مناسب و مطبوع اتاق عمل را هم تامین کنند. دمای هوای مناسب برای اتاق عمل 20 الی 23 درجه سانتی‌گراد می‌باشد. رطوبت مناسب نیز بین 30 الی 60% مناسب است